Wielki powrót Zośki Papużanki po czterech latach! W błyskotliwej i zaskakującej powieści Przez przeglądamy się w lustrze – autorka wyciągnęła na światło dzienne wszystkie drobiazgi, które składają się na nasze życie, i poddała je uważnej analizie. Problem w tym, że większość z nas wolałaby je głęboko ukryć…
Główny bohater i narrator powieści po kilku latach wraca na osiedle, na którym mieszkał z żoną. Wynajmuje mieszkanie naprzeciwko dawnego miejsca zamieszkania i zaczyna obserwować życie sąsiadów, a przede wszystkim jej – byłej żony. Jest do tego świetnie przygotowany – jako fotograf ma doskonały sprzęt, który pozawala mu zarejestrować setki momentów. Z kim się spotyka? W co ubiera? Co wyrzuca do śmieci? O której wychodzi do pracy, a o której wraca? Mężczyzna ma obsesję na punkcie byłej żony, ale dlaczego? Papużanka strona po stronie odkrywa przed nami tajemnice tej skomplikowanej relacji, wprowadza nas w życie bohaterów, tak podobne do naszego. A my coraz bardziej, trochę wbrew sobie, a trochę z perwersyjną przyjemnością, zatapiamy się w nim.
Z troskliwym uśmiechem przyjmował jej usprawiedliwienia nad przypaloną żelazkiem koszulą, surowym w środku kotletem, uchem ulubionej filiżanki. Wysłuchiwał litanii o spóźnionych tramwajach, zamkniętych sklepach, nieodebranych połączeniach, niezapisanych w kalendarzu imieninach. Z tego się składała, z niedokręconego kremu, biletów do teatru, schowanych w którąś z książek, dziwacznych prezentów pod choinkę (no jak to, co to jest, to jest fular, będzie ci pięknie w fularze), urwanych sznurówek, dowiązywanych w pół drogi. Nie robił awantur, tylko zdjęcia.
Taki krótki opis fabuły mógłby sugerować, że powieść jest kryminałem, ale nic bardziej mylnego! Sama autorka ustami głównego bohatera żartuje, że w tej powieści nie dzieje się dużo, i pozornie to prawda, ale historia bohaterów składa się z dziesiątków drobnych szczegółów, które tworzyły i tworzą ich życie. Powieść zaskakuje nie tylko oryginalnym pomysłem fabularnym, ale też świeżym, wciągającym stylem. Eksponując drobne szczegóły, z których zbudowana jest codzienność, takie jak brudny kubek stojący w zlewie, oprawiona fotografia na ścianie czy rzucona na łóżko narzuta, autorka daje nam szanse utożsamienia się z bohaterami powieści. Choć my sami najczęściej nie zwracamy uwagi na takie drobnostki, widzimy je wyraźnie u innych, a inni obserwują je w naszym życiu. I chociaż główny bohater od początku nie budzi raczej naszej sympatii, z każdą kolejną stroną z niepokojem coraz bardziej się z nim utożsamiamy – i to nas, jako czytelników, przeraża najbardziej!
Jestem wielkim fanem takiej prozy – opartej na szczegółach, przepuszczającej rzeczywistość przez pryzmat drobiazgów, chwil, słów rzuconych niby mimochodem, a jednak wyjątkowych. Nie można zaprzeczyć, że to popularny trend w polskiej literaturze, innym świetnym przykładem takiego pisarstwa jest proza Jakuba Małeckiego. Zośka Papużanka wycisnęła jednak z tego motywu wszystko, co można było wycisnąć – przedmiot codziennego użytku, chwile zatrzymane w kadrze i drobne pomyłki stają się u niej siłą napędową każdego dnia i przyczynkiem do katastrofy. Tytułowe „przez” oznacza jednak nie tylko „przez” obiektyw aparatu, jak w przypadku bohatera, czy „przez” soczewkę codziennego życia, ale też „przez” pryzmat wspomnień, poczucia winy, pragnienia bliskości i miłości. Papużanka ustami swoich bohaterów pyta, dlaczego nasze życie wygląda tak, jak wygląda, w jakim stopniu jesteśmy za to odpowiedzialni my sami, a w jakim inni ludzie, czy można żyć według narzuconego samemu sobie schematu, czy też życie jest żywiołem, który wymyka się wszelkim schematom. Pyta też, jaki wysiłek należy włożyć w życie, w przeszłość i w teraźniejszość. Myślę, że każdy z nas pozostanie po lekturze Przez z innymi refleksjami. Im dłużej o tej powieści myślę, tym bardziej mi się podoba i tym większe robi na mnie wrażenie, dlatego i wam polecam ją gorąco. Jeśli tęsknicie za ambitną polską prozą, Zośka Papużanka pisze specjalnie dla was!
Zapraszamy również do obejrzenia wideorecenzji powieści „Przez”.
Autor: Zośka Papużanka
Tytuł: Przez
Wydawca: Wydawnictwo Marginesy
Data wydania: 15 kwietnia 2020 roku
Liczba stron: 296
ISBN: 9788366500112