Tim Bouverie udowadnia, że o II wojnie światowej wciąż można napisać coś nowego – i że warto to robić! W swojej książce analizuje brytyjską politykę appeasementu, przedstawia sylwetki Neville’a Chamberleina i Winstona Churchilla i kreśli fascynujący obraz relacji Wielkiej Brytanii i III Rzeszy.
We wrześniu 1938 roku Neville Chamberlain uczestniczył w konferencji w Monachium, podczas której zapadła decyzja o oddaniu Niemcom Kraju Sudetów. Znany ze swego dążenia do utrzymywania pokoju za wszelką cenę premier Wielkiej Brytanii uznał ten układ za swój wielki sukces. Po przylocie na lotnisko w Heston ogłosił zebranym tłumnie dziennikarzom, że jego wizyta u Hitlera pozwoliła uniknąć największego kryzysu w historii, a układ monachijski nazwał „pokojem dla naszych czasów”. Niecały rok później Europa stanęła w ogniu.
Tim Bouverie, urodzony w 1987 roku, jest jednym z najbardziej obiecujących historyków młodego pokolenia. Jego „Herbatka z Hitlerem” to fascynująca, doskonale napisana opowieść o katastrofalnych latach polityki ustępstw i niezdecydowania, nieudanej dyplomacji i walk parlamentarnych, które umożliwiły nazistowską dominację w Europie.
Polityka appeasementu – ustępstw wobec żądań Hitlera w celu utrzymania pokoju za wszelką cenę – a także nieuznawanie i lekceważenie ewidentnego zagrożenia ze strony coraz bardziej agresywnych Niemiec, naiwna wiara w to, że „niskiego Austriaka z anemicznym uściskiem dłoni, rozbieganymi brązowymi oczami i wąsikiem w stylu Charliego Chaplina” uda się łatwo ugłaskać, okazały się największym błędem brytyjskich elit społeczno-politycznych tamtych lat. Autor postawił sobie ambitny cel: wyjaśnić, jak do tego doszło. Jak to było możliwe, że coś, co dziś uznaje się za przykład fatalnej polityki i przejaw słabości, wielu uważało wówczas za podejście rozsądne i pragmatyczne, choć byli i tacy, jak Winston Churchill, którzy mu się sprzeciwiali i rozumieli, że doprowadzi ono do katastrofy. By odpowiedzieć na te trudne pytania autor korzystał z bardzo bogatych źródeł historycznych, dzienników, wspomnień i opracowań, niektóre z materiałów zostały tu ujawnione po raz pierwszy. Nie mogło się też obyć bez rzetelnej analizy ówczesnej sytuacji polityczno-społecznej Wielkiej Brytanii, co jest mocną stroną książki. Warto wiedzieć, że Chamberlain i Churchill nie są jedynymi postaciami tego dramatu – Bouverie na brytyjską politykę „oswajania” przyszłych agresorów patrzy całościowo. Analizuje, dlaczego działania Hitlera po części przyjmowano w Londynie z pewnym zrozumieniem, jako formę walki z ustaleniami traktatu wersalskiego, narzuconego Niemcom w 1919 roku, usiłowanie zabezpieczenia żywotnych interesów Niemiec, jak w przypadku remilitaryzacji Nadrenii, czy wreszcie dążenie do połączenia wszystkich Niemców w obszarze jednego kraju, jak usprawiedliwiano Anschluss Austrii.
Wielką zaletą książki jest obiektywizm książki – Bouverie nie potępia jednoznacznie appeasementu ani nie gloryfikuje jego przeciwników. Nawet wyjaśniając motywy, jakimi kierowali się politycy opowiadający się za polityką ustępstw, autor opiera się wyłącznie na faktach, nie próbuje snuć domysłów ani własnych przypuszczeń, a to bardzo cenne w takim opracowaniu i wcale nie tak często spotykane w książkach historycznych. W sumie czytelnik otrzymuje rzetelne opracowanie opatrzone przypisami, z obszerną literaturą przedmiotu i ułatwiającym korzystanie z książki indeksem nazwisk, które dzięki przystępnemu językowi i płynnemu, potoczystemu stylowi czyta się jak dobry thriller.
Wielu recenzentów podkreśla, że „Herbatka z Hitlerem” to pierwsze tak wyczerpujące opracowanie dotyczące polityki appeasementu, a przecież temat ten poruszało wielu historyków, wystarczy wspomnieć choćby Roberta Gravesa czy R.A.C. Parkera. „Herbatka z Hitlerem” to interesująca propozycja na dzisiejsze czasy. Warto przypomnieć sobie i na nowo przemyśleć to, co wydarzyło się w latach trzydziestych. Bo niektóre ówczesne zagrożenia niestety odżywają na naszych oczach.
Autor: Tim Bouverie
Tytuł: „Herbatka z Hitlerem”
Tłumaczenie: Mariusz Gądek i Maciej Antosiewicz
Wydawca: Wielka Litera
Data wydania: 27 stycznia 2021 roku
Liczba stron: 560
ISBN: 9788380325654