Całkiem niedawno, 27 stycznia, obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. To idealny moment, by opowiedzieć o nowej powieści Niny Majewskiej-Brown, która po raz kolejny sięgnęła po wstrząsającą historię obozową i opowiedziała ją w charakterystyczny dla siebie sposób, w pełnej emocji, wciągającej narracji.
W książce „Ostatnia «więźniarka» Auschwitz” Nina Majewska-Brown wzięła na tapet, jak sama przyznaje, „najbardziej niesamowitą historię, jaką dotąd słyszała”. Jej główną bohaterką jest Mimi, młoda dziewczyna o polskich korzeniach, na stałe mieszkająca we Francji. Po raz pierwszy przyjechała do Warszawy, z której pochodzili jej rodzice, w sierpniu 1939 roku. Po kilku tygodniach wakacji, tuż przed wyjazdem, w obcym kraju zastała ją wojna. Mimi szybko zaangażowała się w działania podziemia, ale niestety została złapana i osadzona na Pawiaku, gdzie spędziła osiemnaście miesięcy, skąd następnie los rzucił ją na obozowy szlak – na Majdanek, do Ravensbrück, Buchenwaldu…
Ktoś mógłby powiedzieć, że chociaż to prawdziwy dramat, historia Mimi jest podobna do wielu innych. Nic bardziej mylnego! Po wojnie bowiem dziewczyna poznała Józefa, swojego przyszłego męża, w którym natychmiast się zakochała i dla którego została w Polsce. Józef również miał za sobą dramatyczne przejścia wojenne – kilka lat spędził w obozie Auschwitz. Obozowa przeszłość nie przeszkodziła jednak Mimi i Józefowi powrócić do Oświęcimia już w 1946 roku! Młodzi małżonkowie chcieli chronić teren byłego obozu, dlatego zamieszkali najpierw w prowizorycznym mieszkanku w bramie obozu Birkenau, a następnie w poesesmańskim budynku na terenie Auschwitz I. Bronili tego miejsca przed złodziejami i dewastacją, a potem od samego początku współtworzyli Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. Tam też rodziły się ich kolejne dzieci, a jednym z nich była pani Anna Odi, która do dziś mieszka na terenie byłego obozu i która przekazała autorce tę fascynującą opowieść. Okna jej mieszkania wychodzą na krematorium oraz szubienicę, na której zginął Rudolf Höß.
Dorastałam, bawiąc się na terenie obozu i tuż obok niego. Z dzieciakami z dawnego esesmańskiego bloku mieliśmy swoją paczkę i tu spędziłam najradośniejsze, beztroskie lata. Obóz stał się moim drugim domem. Byłe więźniarki, z którymi przyjaźniła się mama, stały się moimi ciociami, a ogród za krematorium placem zabaw. Od małego nasiąkałam historią tego miejsca, kojarzyłam fakty, ludzi, przestrzenie, w których się poruszali. Oswoiłam się ze śmiercią, jeśli to w ogóle możliwe. Ona stała się tłem mojego życia, ukształtowała mnie.
Nina Majewska-Brown opowiada fascynującą historię rodziny pani Anny, prawdopodobnie jedyną taką historię w skali świata. W niektóre jej aspekty trudno wręcz uwierzyć, przede wszystkim w heroizm Mimi i Józefa i ich gotowość do zmierzenia się z demonami wojny w sercu piekła, które przeżyli, w byłym obozie. W powieści Majewskiej-Brown bohaterowie jawią się, mimo całej tragedii wojny, jako pełni optymizmu, ale też siły i determinacji, woli walki, woli życia. Książka bardzo ciekawie przedstawia kolejne lata wojny. Autorka dużo miejsca poświęciła atmosferze w przedwojennej Warszawie, dzięki czemu możemy poczuć się, jakbyśmy się tam znaleźli. Wiarygodnie opisuje losy Mimi, kolejne obozy, w których była, jej walkę o przetrwanie, a w końcu również opustoszały obóz Auschwitz-Birkenau, któremu nieczęsto poświęca się uwagę, nawet w literaturze obozowej.
Uważam, że bardzo ciekawym wątkiem powieści jest historia powstania muzeum, idea, która temu przyświecała. Bohaterką książki jest również sama pani Anna, której opowieść o pracy w miejscu pamięci, bardzo osobiste wspomnienia życia na terenie obozu, w miejscu tak silnie naznaczonym historią, przez wiele osób nawet sakralizowanym, niezwykle wzbogacają książkę. To właśnie pani Anna jest tytułową ostatnią „więźniarką” Auschwitz, bo chociaż nie była tam oczywiście przetrzymywana w czasie wojny, całe swoje życie poświęciła pracy w archiwach muzeum. Dzisiaj nadal odkrywa historie byłych więźniów, opisuje zbiory muzealne, łączy przedmioty pozostawione przez ofiary z nimi samymi. Stara się pogłębiać wiedzę na temat historii obozu i ludzi, którzy w nim zginęli, a to przecież niezwykle ważne, żeby nigdy o nich nie zapomnieć.
Nawet jeżeli przeczytaliście bardzo wiele książek obozowych i wydają wam się już wtórne, albo jeśli nigdy ich nie czytacie, bo trudno wam zmierzyć się z tragedią Auschwitz-Birkenau, gorąco zachęcam, abyście sięgnęli po „Ostatnią «więźniarką» Auschwitz”. To absolutnie wyjątkowa opowieść, jakiej na pewno nigdy nie słyszeliście.
Zapraszamy do obejrzenie obszernego materiału na temat życia Anny Odi i wywiadu z autorką książki, Niną Majewską-Brown.
Autor: Nina Majewska-Brown
Tytuł: „Ostatnia «więźniarka» Auschwitz”
Wydawca: Wydawnictwo Bellona
Data wydania: 27 stycznia 2021 roku
Liczba stron: 360
ISBN: 9788311160941